ศิลปะอินเทอร์เน็ต (Internet Art, Net Art) เป็นรูปแบบหนึ่งของงานศิลปะที่เกิดขึ้นในยุค 90s' โดยได้รับแรงบันดาลใจจากเทคโนโลยีอินเทอร์เน็ต ซึ่งได้ก้าวเข้ามามีบทบาทในชีวิตของมนุษย์ และเปลี่ยนโลกการสื่อสารให้ไร้พรมแดน แตกต่างไปจากที่เคย ศิลปินที่สร้างสรรค์ผลงานศิลปะอินเทอร์เน็ตจะใช้อินเตอร์เน็ตเป็นเครื่องมือหรือเป็นสื่อในการนำเสนอแนวความคิดสร้างสรรค์ อีกทั้งยังเป็นเครื่องมือในการต่อต้านระบบการแสดงงานในหอศิลป์ และพิพิธภัณฑ์ด้วย เพราะศิลปะอินเทอร์เน็ตสามารถเผยแพร่ผ่านทางช่องทางออนไลน์ไปถึงผู้ชมจากทั่วทุกมุมโลก

ศิลปะอินเทอร์เน็ตมีตัวอย่างที่น่าสนใจมากมาย เช่น ผลงานของ Joan Heemskerk และ Dirk Paesmans  สองศิลปินชาวยุโรปที่ได้สร้างผลงานที่มีชื่อว่า www.jodi.org เป็นเว็บไซต์ศิลปะ เมื่อคลิกเข้าไปผู้ชมจะเห็นหน้าจอสีเขียวสะท้อนแสง ซึ่งเต็มไปด้วยสัญลักษณ์ต่างๆ จากแป้นพิมพ์มาผสมผสานและจัดเรียงกันจนเกิดเป็นภาพ เพื่อสะท้อนความคิดว่า เทคโนโลยีอินเทอร์เน็ตเป็นได้มากกว่าเครื่องมือในการสื่อสาร แต่ยังสามารถนำมาใช้เป็นสื่อในการสร้างงานศิลปะ เช่นเดียวกับ ภาพจิตรกรรม วีดิทัศน์ ภาพถ่าย และอื่นๆ

ผลงานของ Olia Lialina ศิลปินหญิงชาวรัสเซีย ที่ชื่อว่า My boyfriend came back from the war สร้างสรรค์ขึ้นในปี 1996 เป็นการเปิดประสบการณ์ใหม่ๆ ในการสร้างงานศิลปะเนื้อหาของผลงานจะกล่าวถึงการที่ศิลปินได้พบกับแฟนหนุ่มของเธออีกครั้งหลังจากที่ต้องพลัดพรากกันเพราะสงคราม โดยเธอได้ใช้องค์ประกอบพื้นฐานของภาษา HTML ไม่ว่าจะเป็นเฟรมในบราวเซอร์ รูปภาพที่มีทั้งภาพนิ่งและภาพเคลื่อนไหว ตลอดจน hypertext มาเป็นเครื่องมือในการถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกในรูปแบบของภาพยนตร์ โดยเธอจะให้ผู้ชมมีส่วนร่วมกับผลงานด้วยการคลิกไปที่ภาพและข้อความที่ปรากฏบนหน้าจอคอมพิวเตอร์ ซึ่งผู้ชมแต่ละคนก็จะเห็นลำดับภาพและข้อความที่แตกต่างกัน แล้วแต่ว่าใครจะคลิกไปที่ส่วนไหนก่อน

ปิดท้ายด้วยผลงานของ Alexei Shulgin ศิลปินชาวรัสเซีย ที่ชื่อ Form Art สร้างสรรค์ขึ้นในปี 1997 เป็นงานศิลปะเชิงปฏิสัมพันธ์( Interactive Art) โดยใช้การเขียนโปรแกรมจาก HTML มาสร้างแบบแผนของศิลปะบนเว็บไซต์ โดยผู้ชมสามารถคลิกผ่านช่องว่างและลิงค์ต่างๆ โดยใช้ปุ่มคำสั่ง และเมนูที่ทุกคนคุ้นเคยกันดีและดูเป็นทางการบนเว็บไซต์มาจัดวางใหม่บนหน้าจออย่างมีสุนทรียะภายใต้โครงสร้างที่สลับซับซ้อน

บทความโดย : พิมพ์ปวีณ สุนทรธรรมรัต
photo : www.v2.nl, www.anthology.rhizome.org, www.networkcultures.org, www.artsy.net